Tilya
(Ihlamur Çiçeği)
Tilya, halk arasında bilinen adıyla "ıhlamur çiçeği", ıhlamur ağaçları üzerinde, Haziran-Ağustos ayları arasında açan beyazımsı-sarı renkli, güçlü ve çok hoş kokulu bir çiçektir. Yaprakları saplı, ucu sivri, kenarları dişli, taban kısımları sap biçiminde, üst yüzü yeşil, alt yüzü beyazımsı yeşil ve tüylüdür. Ihlamur çiçekleri, en az üçü bir arada olmak üzere sarkık durumlar teşkil ederler. Tilyalar, ıhlamur ağaçlarını kayık şeklinde, sarımsı- yeşil renkte örterler. Meyveleri küre şekilli ve tek tohumludur.
Türkiye'de en çok Marmara ve Karadeniz Bölgesi'nde yetiþirler.
Tilya: Kokusuyla herkesi büyüleyen çiçek
...
Tilya, güzel ve yatıştırıcı kokusu nedeniyle, süs bahçelerinde ve gölgelik alanlarda tercih edilir. Tarihte eski zamanlardan beri, Tilya, saray bahçelerinin en gözde yerlerini süslemiş, hatta kraliçelerin banyo sularında ve kokulu masaj odalarında kullanılmıştır.
Orta Avrupa'da eskiden bir çok köyün en güzel alanları tilyalarla süslenirdi. Bu alanlar sevgililerin buluşma noktası olarak kullanılır, yazın gelişiyle açıp kokularıyla insanı büyüleyen tilyalar, birçok yeni aşkın başlangıcına vesile olurdu. Ayrıca tilyalarla donatılmış bu alanlarda yaz gelinleri kendilerini gösterirlerdi. Yaz başında dans festivalleri yine tilya çiçekleri altında düzenlenirdi.
Tilya tarihte altın kadar değerliydi ...
Germen ve Slav halklarında Tilya kutsal bir çiçektir. Hatta bazı doğu avrupa ülkelerinde tilya, milli para değerlerinin alt birimi olarak kullanılan bir terimdir.
Orta Asya'dan batıya doğru göç eden Türkler'in işlemeli "Altın" hazinelerine Tilya ismini verdikleri ve göç noktalarında kurdukları altın işlemeli medrese ve saraylarda Tilya ismini kullandıkları bilinmektedir. Orta Asya Tükçesi'ne "Altın" anlamında yerleşen ve bugün hala Özbekçe gibi bazı dillerde kullanılan Tilya isminin, batıda ıhlamur çiçeğinin büyüsüne kapılan Türkler tarafından Türkçe'ye geçtiği düşünülebilir. Aslında Orta Asya'da da değişik türleri bulunan Tilya'nın, Avrupa'da, Karadeniz'de ve Batı Anadolu'da asil ve kutsal sayılması, batılıların saraylarında neredeyse altın değerinde yer bulması, Türkler'i altın hazinelerine bu ismi vermiş olmalarına neden olabilir.
Tilya her derde deva ...
Tilya çiçeği kurutulup çay halinde kullanıldığında yatıştırıcı, idrar verici, göğüs yumuşatıcı ve balgam söktürücü özelliğiyle bilinir. Çay şeklinde içilince vücut ısısını artırarak bağışıklık sistemini güçlendiren tilya, balla karıştırılıp içilirse soğuk algınlığına, anksiyeteye ve mide ülserine de faydalıdır. Bunun yanı sıra içine biraz kekik, nane ve rezene da katıp içerseniz hem mide yanmalarına, hem de kusma türü rahatsızlıklara iyi gelir.
Klinik araştırmalar göstermiştir ki, tilya çiçeğinin çayı, safra kesesi problemlerinin giderilmesine (safra taşı hariç), mide sancısı ve hazımsızlığın giderilmesine, mideden kalbe basınç yapan fazla gazın (gastokardiyak sendromu) giderilmesine yardımcı olmaktadır.
Tilya çiçeğinin içinde uçucu yağ, tanen, şeker, C ve P vitamini, reçine ve enzimler bulunmaktadır. Faydaları sayısız olmakla birlikte, her şifalı bitki gibi, özellikle alerjik bünyelerde aşırı kullanıldığında yan etkilerinin veya beklenmedik tehlikelerinin de olabileceği unutulmamalıdır.
Tilya ile aromaterapi ...
Tilya, çok eski zamanlardan beri, hoş kokusu ve güzel tadı nedeniyle, sakinleştirici ve solunum açıcı olarak kullanılmıştır. En belirgin şifa verici faaliyetleri, kas gevşetici, ter attırıcı, idrar söktürücü, tansiyon düşürücü ve sinir yatıştırıcı olmasıdır.
Tilyanın kokusu, genel olarak sinirleri ve vücudu gevşetmek için kullanılır. Meksika'da tilyanın çiçekleri ve meyveleri, yaygın olarak portakal çiçeği ve taze rezene ile karıştırılıp, sıcak suda kaynatılarak hem parfüm, hem de çay olarak pazarlarda satılmaktadır.
Tilya çiçeğinin , bir çok toplumda sinir gerginliğini ve tansiyonu azaltmaya çare olması meşhurdur. Damar sertliği (arteriyoskleroz) ve hipertansiyona karşı önceden koruyucu özelliğiyle tanınan bu çiçek, yükselen kan basıncını azaltmada özel bir tedavi olarak kabul edilmektedir.
Tilya bugün birçok çiçek parfümünün temel aromalarından biri olarak kullanılmakla birlikte, masaj odası ve SPA'larda da hem masaj sıvısı hem de oda kokusu olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Tilya ve arılar ...
Tilya, güçlü ve tatlı kokusu ile arılar için en çekici çiçeklerdendir. Arılar, meyveli ve dolgun çiçekleri nedeniyle, tilyaları en tatlı balların üretimine malzeme yaparlar.
Fakat maalesef Tilya'nın bazı türleri (mesela Türkiye'de de yetişen Gümüş Tilya çiçekleri ve benzerleri) ve bazı arılar için zehirleyici etki bile yapabilmektedir.
Kaynaklar ve linkler:
http://www.frenchgardening.com/inprofile.html?pid=32028585415417
www.vitacost.com/Healthnotes/Herb/Linden.aspx
www.ageless.co.za/
herderdedeva.blogspot.com/
www.evcay.com.tr/
http://www.sevgiyle.net/Saglik/GidaRehberi/Goster.asp?ID=31
http://en.wikipedia.org/wiki/Tillia_tepe
www.floridata.com/
www.laddarboretum.org/